“Chantal, ik weet helemaal niet hoe ik volwassen moet zijn!”

Je wordt binnenkort 18 jaar. Dan ben je voor de wet volwassen en moet ik stoppen als jouw jeugdbeschermer. Hoe begeleid ik jou het beste hierin? Ik loop hierin al met regelmaat tegen dezelfde muren op, laat staan hoe ingewikkeld het voor jou moet zijn.

Jij gaat de overstap maken naar een volwassen leven en daar komt een heleboel bij kijken. Je vraagt dingen als: Waar moet ik wonen? Hoe ga ik alles betalen? Bij wie kan ik terecht als het even niet lukt? Mega grote vragen waar ik ook niet altijd het antwoord op weet. Maar wanneer ik dat zeg, dan maakt dat jouw paniek alleen maar erger. 

Paniek

Natuurlijk zat die 18 er al een tijdje aan te komen, dat gaat vrij vanzelf. Hoe bereid je iemand voor op die overstap van jeugd naar volwassenheid? Ik merk dat de meeste jongeren die ik begeleid die gedachten zo lang mogelijk voor zich uit proberen te schuiven of er gewoonweg nog niet toe in staat zijn hierover na te denken.

Als jeugdbeschermer loop ik er ook steeds weer tegenaan, dat geregel en dat gedoe. Het is geen makkelijke weg. Sterker nog, het lijkt wel alsof ik keer op keer door een doolhof heen moet waarbij de spelregels elke keer veranderd worden. Hoeveel lijstjes zijn er al gemaakt met “dit moet er geregeld worden”.

Ik bel de mensen bij de gemeente afdeling jeugd weer. “Kunnen jullie iets betekenen?” Hierop krijg ik altijd de vraag terug: Wat heeft je jongere nodig? Logische vraag, maar wat hebben ze niet nodig? Ze hebben vooral behoefte aan duidelijkheid, met name over toekomstperspectief, maar dat is een heel breed begrip.

"Het is teveel."

Ik hoor het mijn pupil zeggen. "Het is me echt teveel." Naast alles wat er nu van haar verwacht wordt rond het volwassen worden, is daar ook nog die rugzak die ze met zich meedraagt. En die is zwaar. Ik voel de zwaarte zelf aan mijn lijf als ik haar hoor vertellen over de relatie met haar familie, de traumatische gebeurtenissen die ze heeft meegemaakt, de aangifte die ze heeft gedaan van een nare ervaring. En dan alles wat er in de huidige instelling waar ze verblijft wordt gevraagd. Ze zit klem tussen kind mogen zijn en volwassen moeten worden. Ze voelt dat ze geen stap meer kan zetten. Ik zit erbij als ze het vertelt tegen de therapeut. 

Dit is een risico, want ze voelt zich wegzinken in een depressie en is geneigd dan te bevriezen. Wie helpt haar dan? Professionals die betrokken zijn, zijn maar passanten die tijdelijk hun “trucje” doen, maar op wie kan ze nou echt terugvallen? Mijn ervaring is dat deze jongeren vaak geen netwerk van zichzelf hebben. Ze staan alleen voor alle uitdagingen als jongere en dan komt volwassen worden er ook nog eens bij.

Wat kan ik doen?

Ik kan het volwassen worden niet tegenhouden. Ik kan wel proberen wat duidelijkheid te geven en de overstap te begeleiden. ‘Proberen’, zeg ik bewust, want het gat tussen jeugdzorg en volwassenzorg is groot en de weg ernaartoe is eerder een hobbelige zandweg met rotsblokken en andere wegversperringen dan een geasfalteerde afslag met keurige invoegstrook.

Dus bel ik de gemeente en gaan we om tafel. De mogelijkheid van verlengde jeugdwet dient zich aan. Dan kan ik evengoed niet blijven, want jeugdbescherming gedwongen kader kan maar tot 18 jaar. Maar het geeft dit meisje wat zekerheid dat ze niet gelijk weg hoeft van de plek in de instelling waar ze nu verblijft. Ze kan nog even langer profiteren van de jeugdhulp en haar focus houden op haar school, werk en de therapie. Echter, de verlengde jeugdwet is ook maar voor een korte periode van enkele maanden en voor de wet maatschappelijke ondersteuning of wet langdurige zorg komt niet iedere jongere in aanmerking. Een eigen woning zonder hulp? Daar is dit meisje zeker nog niet aan toe en een eigen huisje op die leeftijd is vrijwel onmogelijk te vinden. Dus blijft haar toekomst onbekend. 

De spanning voor de langere termijn blijft. We stellen het hooguit een beetje uit. We nemen 1 stap tegelijk om vooruit te komen en het geeft meer tijd om met de volwassenzorg te overleggen en alles te regelen ten aanzien van vervolghulp. Dat kost veel tijd, want vaak kunnen dingen pas geregeld worden als je bijna 18 bent of als je al 18 bent en dat is allemaal erg last minute.

Ik blijf opnieuw, zoals helaas wel vaker, met een onbehaaglijk gevoel achter. Ik kan niet nog meer doen, heb mijn taak zo goed als mogelijk volbracht. Duimen dat ze niet vanuit de gedachte ‘een kat in het nauw maakt rare sprongen’ onverstandige keuzes gaat maken. En dat er een oplossing komt voor de langere termijn. Samen met de gemeente en vanuit de volwassenzorg.